AZBEST

          Co to jest azbest?

          Azbest (gr. asbestos - niezniszczalny) - to nazwa krystalicznych i nierozpuszczalnych minerałów krzemianowych. Pod względem chemicznym są to uwodnione krzemiany magnezu, żelaza, wapnia i sodu, zawierające również i inne pierwiastki.
          Minerały azbestowe charakteryzują się dużą trwałością w środowisku, wytrzymałością mechaniczną i termiczną (do 1500^oC), specyficznym układem włókien nieznacznym przewodnictwem elektrycznym i cieplnym oraz odpornością na działanie czynników chemicznych i korozję.
          Na podstawie wykopalisk dokonanych w Finlandii stwierdzono, że azbest był znany już około 4500 lat temu. Starożytni Rzymianie używali azbestu do wyrobu płótna zwanego "linum vivum" (żyjące płótno), w które owijali zwłoki władców, aby po spaleniu zachować ich prochy.
          Oprócz tej nazwy znano go jako kamień bawełniany, len kamienny, skalny oprzęd czy wreszcie płótno niepalne. Co ciekawe, minerał wrzucony do ognia nie dosyć, że nie spala się, nie traci na wadze, to staje się jakby czystszy. Tkane z włókien azbestu - już w czasach starożytnych - obrusy czy chusteczki do nosa, czyszczone były właśnie przez wrzucanie do ognia.
          W średniowieczu alchemicy przydawali mu magiczne właściwości głosząc, że stanowi on owłosienie ogniotrwałych salamander (stąd też jedna z jego nazw: salamander).       
          

          Zastosowanie azbestu

          Polska nie posiada złóż azbestu nadających się do eksploatacji przemysłowej. Niewielkie przerosty tego surowca znajdują się na Dolnym Śląsku.
          Po roku 1945 sprowadzono do Polski ok. 2 mln  ton azbestu. Był to głównie azbest importowany z byłego Związku Radzieckiego ( Kijenbajewsk na Uralu - artykuł prasowy - Dziennik Bałtycki, 3 stycznia 1979 rok ), a także z Chin i Afryki Południowej. Szacuje się, że 85% tego minerału zostało zużyte do produkcji wyrobów azbestowo-cementowych, zwłaszcza   płyt płaskich i falistych. Produkcję tego rodzaju płyt rozpoczęto w Polsce już w 1907 roku, a jej szybki rozwój nastąpił  po roku 1950. W naszym kraju wytwarzanie eternitu trwało do 28 września 1998 r.

          Stosuje się go praktycznie do dnia dzisiejszego, głównie w:

• budownictwie - do wyrobu eternitu, czyli płyt falistych azbestowo-cementowych, płyt prasowanych (płaskich), płyt KARO do pokryć dachowych lub elewacji, rur wysokociśnieniowych i kanalizacyjnych, jako przewody wentylacyjne i dymno-spalinowe i innych.
• energetyce - w elektrociepłowniach i elektrowniach jako izolację termiczna (sznury i tektury azbestowe). Wyroby azbestowe stosuje się też w kominach o dużej wysokości, chłodniach kominowych itp.
• transporcie - do termoizolacji elektrycznych urządzeń grzewczych w elektrowozach, tramwajach, wagonach, metrze, a także w silnikach, w uszczelkach pod głowicę, sprzęgłach i hamulcach i in.
• przemyśle chemicznym - do wyrobu przepon stosowanych w elektrolitycznej produkcji chloru oraz w hutach szkła.

          Oddziaływanie azbestu na organizm ludzki

          Pył azbestowy dostaje się do płuc wraz z wdychanym powietrzem. Jeśli więc w powietrzu, którym oddychamy znajdują się włókna azbestowe, to gromadzą się one i zalegają w płucach. Możliwość pojawienia się choroby w organizmie ludzkim zależy od rodzaju azbestu, wymiarów włókien zawartych w powietrzu i ich ilości. Włókna małych rozmiarów, niewidoczne gołym okiem, wnikają głębiej do układu oddechowego. Większość wdychanego pyłu usuwana jest z układu oddechowego "samoistnie" za pośrednictwem śluzu, a następnie odksztuszana lub połykana. Zalegające w płucach włókna azbestowe mogą jednak powodować zwłóknienie tkanki płucnej, czyli azbestozę. Osoby narażone na wdychanie pyłu azbestowego i równocześnie palące papierosy zwiększają ryzyko zachorowania 50-krotnie. Ważna jest świadomość, że choroby wywołane azbestem rozwijają się po 20-30 latach wdychania włókien, a więc zagrażają dzieciom i młodzieży obecnie przebywającej i bawiącej się w środowisku zanieczyszczonym azbestem.